20070630

Dels Mentidèirs

En lo libe un deus Assaigs de Michel de Montaigne

(En lo capítol nòu)

[A] N'es òme a quí conven tant mal de se mesclar de parlar de memòria. Car n'en sabi quasi piada en me, e pensi pas que i ne'n aguèsse al monde una autra tant montruosa en defalhença. Ai totas las miunas partidas aulas e comunas. Mas en aiçò pensi èstre singular e pron rare, e digne de ganhar amb aiçò nom e reputacion.

[B] Fòra l'inconvenient natural que ne sofrissi, [C] car bastas, vista la siuna necessitat, Platon a rason de la nommar una bèla e potenta divessa, [B] se en lo miu país se vòl dire qu'un òme a punt de sentit, díson que a punt de memòria, e quand me planhi de desfaut de la miuna, me tòrne dire e mecrèson, aital se m'acusava d'èstre sense ment. Veson pas d'escolhida entre memòria e encapborriment. Es ben pejorar lo miu mercat. Mas me son desfavorables, car se vei pas experiéncia puslèu al rebors que las memòrias excellentas se jónhan volontièrs als jutjaments febles. Se fan pas contraris autanplan en aiçò, que ne sabi pas ren melhor far qu'èstre amic, que las mesmas paraulas qu'acúsan una malautiá, representan l'ingratitud.

Se plai de la miuna afeccion a la memòria, e d'un desfaut natural, se ne fai un desfaut de consciéncia. A doblidat, ça dís, aquesta pregària o aquesta promesa. Se remembre ges dels sius amics. Se n'es brica remembrar de dire, a far, a tàiser aiçò, per l'amor de me. Totun, me pòdi aisidament doblidar, mas de botar a la laissièra la carga que lo miu amic m'a donada, i zo farai pas. Que la termièra ne siaguèsse ma misèria, sense ne far una espècia de malícia, e de la malícia autanplan enemiga de la miuna felicitat. [...]

[A] purmèira redaccion [B] segond apondon [C] tresen apondon.

20070628

De l'utile e de l'Onèste

Libe tresen deus Assaigs d'en Michel de Montaigne

(En lo capítol purmèir)

[B] Digun èi hòratocat per aver dit fotesas. Lo malastre èi d'ac díder de manèira estranha.

Nae iste magno conatu magnas nugas dixerit (1).

Aquò me tòca pas. Las miunas m'escápan autanplan leugeirament que las valorízan. D'en pertot hòrt plan pòdon venir. Las deishariái suu pic, a pauc de còst que i aguèsse. E las non crompi, nimai las vendi que çò que mesúran. Parli au papièr tau parli au purmèir que encontre. Que n'aguèsse de vertat, vaquí lo dequé.

[...]

Escrit au entorn de 1559 per un autor gascon-lemosin Michel Eyquem dit Michel de Montaigne.

(1) Terença. Heautontomoroumemos, acte III, scèna cinc :«Çaquelà dab un drin d'esfòrç, aqueste nos dirà mantuas bèras peguesas.»